ប្រវិត្តិរបស់ នួន ជា ហៅ រុងឡឺត ឡាវឌី បងធំទី២ នៃកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម

នួន ជា ត្រូវបានគេស្គាល់ថាឈ្មោះ រុងឡឺត ឡាវឌី កើតនៅថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩២៩ នៅភូមិវត្តគរ ឃុំវត្តគរ ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង។ដោយលោកបានទទួល​មរណភាពនៅថ្ងៃទី ០៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩នេះ។

គាត់គឺជាអតីតអ្នកនយោបាយក្នុងរបបកុម្មុយនីស្តប្រទេសកម្ពុជា ហើយជាប្រធានអ្នកមនោគមន៍វិជ្ជា ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ជាសាធារណៈថាជាបងធំទីពីរបន្ទាប់ពីលោកប៉ុល ពត ដែលជាអ្នកដឹកនាំក្នុងអំឡុងពេលការកាប់សំលាប់ប្រជាជនកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៧៥ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ។ឥលូវនេះនួន ជា ត្រូវបានឃុំឃាំង រង់ចាំអោយអង្គការសហប្រជាជាតិ កាត់ទោសអំពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ សំរាប់តួរនាទីរបស់គាត់ក្នុងរបបវាលពិឃាត; អតីតអ្នក​ដឹកនាំ​ក្នុងរបប​ខ្មែរក្រហមបីរូបទៀត ដែលនៅរស់ហើយរង់ចាំការកាត់ទោសជាមួយនួន ជាមានដូចជា៖ អៀង សារី ,ខៀវ សំផន,អៀង ធីរិទ្ធធ ។ ឪពុករបស់នួន ជា ឈ្មោះ ឡៅ លីវ ជាកសិករដាំពោតដ៏ចំនានម្នាក់ ហើយម្ដាយ​របស់​គាត់ជាអ្នកកាត់ដេរ។គ្រួសារនួន ជា ជាគ្រួសារមានពូជកាត់ខ្មែរ-ចិន។

ឡៅ លីវ ជាជាតិពន្ធុចិនម្នាក់ហើយម្ដាយរបស់គាត់ជា ប្អូនស្រីរបស់ជនអន្តោប្រវេសន៍ដែលមកពី ហ្សានតូ ហើយប្រពន្ធ​របស់គាត់ជាខ្មែរ។កាលពីក្មេង នួន ជាត្រូវបានគេដាក់សញ្ជាតិពីរគឺខ្មែរ និងចិន។ នួន ជាបានចាប់ផ្ដើមសិក្សានៅអាយុ៧ឆ្នាំ,គាត់រៀនភាសាថៃ បារាំង និងខ្មែរ។ក្នុងស.វឆ្នាំ១៩៤០ ,នួន ជា បានសិក្សានៅឯ សកលវិទ្យាល័យ ថាមម៉ាសេត (Thammasat) នៅទីក្រុងបាងកក ហើយនិងធ្វើការថែមម៉ោង សំរាប់កិច្ចការបរទេសនៃក្រសួងថៃ ។គាត់បានចាប់ផ្ដើមនូវសកម្មភាព នយោបាយរបស់គាត់ជាមួយគណបក្សកុម្មុយនីស្តស្យ៉ាម ក្នុងទីក្រុងបាងកក។ នួន ជា វិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៩៥០ ហើយបានប្ដូរសមាជិកភាពរបស់ខ្លួនមកជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនីស្ដឥណ្ឌូចិន។ នួន ជា បានចូលសិក្សាវគ្គហ្វឹកហ្វឺននៅទីក្រុងហាណូយក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៤ ហើយបានវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ នៅឆ្នាំ១៩៥៥។ គាត់ត្រូវបានជ្រើសរើស ជាលេខាធិការបក្ស នៃគណបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជានៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៦០។ ក្នុងរបបលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាបងធំទីពីរ។ ខុសពីអ្នកដឹកនាំ ជាច្រើននៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ នួន ជា មិនបានសិក្សានៅទីក្រុងប៉ារីសទេ។

នៅក្នុងអង្គនីតិបញ្ញតិ្តបានប្រកាសជាសាធារណៈ,ការជួបប្រជុំរបស់តំណាងប្រជាជនកម្ពុជាលើកទីមួយនៅថ្ងៃទី១១ ដល់ថ្ងៃទី១៣ខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៦,នួន ជា ត្រូវបានជ្រើសរើសជាប្រធានគណៈកម្មាធិការឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត។ គាត់ត្រូវបានដាក់ជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅពេលដែល ប៉ុល ពត លាលែងពីតំណែងរយៈពេលមួយខែ,ក្នុងករណីដែលគាត់មានសុខភាពមិនល្អ។គាត់ត្រូវបានគេបង្ខំអោយលះបង់នូវតួនាទីជាប្រធានកិច្ចអង្គប្រជុំ,ដោយក្នុងករណីកិច្ចនេះផងដែរជនជាតិវៀតណាមបានរំដោះភ្នំពេញនៅខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៩។ នៅ ថ្ងៃទី២៩ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨យោងតាមកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរដ្ឋាភិបាល,ជាបានទួលស្គាល់ថាជាមនុស្សបាតសង្គមនៃអ្នកតស៊ូក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ហើយនិងនៅក្នុងសន្និសិទកាសែតបន្ទាប់ពីបានបង្ហាញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ នូវការឈឺចាប់និងទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។រាជរដ្ឋាភិបាល ក្រោមការដឹលនាំដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន,ខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ក៏ជាអតីតសមាជិកខ្មែរក្រហម ,បានយល់ព្រមអោយលះបង់នូវការកាត់ទោស លោក នួន ជា,សេចក្ដីសំរេចនោះមិនត្រូវបានយល់ព្រមដោយផ្នែកមួយចំនួននៃប្រជាជនកម្ពុជានិងសហគមន៍អន្តរជាតិ។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការជាប់ទាក់ទងអ្នកនៅក្រោមបង្គាប់និងឯកសារក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំងមនុស្សជាតិ,នួន ជា បានរស់នៅអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ក្នុងផ្ទះដ៏សមរម្យមួយក្នុងទីក្រុងប៉ៃលិនជាមួយប្រពន្ធរបស់គាត់ក្បែរព្រំដែនថៃ។ នៅថ្ងៃទី១៩ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៧ នួន ជា ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅក្នុងផ្ទះនៅទីក្រុងប៉ៃលិន ហើយបានបញ្ជូនទៅសាលាក្ដីកម្ពុជា នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលជាកន្លែងដែលគាត់ទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងសង្គ្រាមឧក្រិដ្ឋកម្ម និងសង្គ្រាម ប្រឆាំងមនុស្សជាតិ .ចាប់តាំងពីពេលនោះមកគាត់ត្រូវបានឃុំឃាំង។ការនិយាយនៅក្នុងតុលាការលើកដំបូងឆ្នាំ២០០៨,គាត់បាននិយាយថារឿងក្ដីរបស់គាត់គួរតែដោះស្រាយ នៅក្នុងតុលាការអន្តរជាតិ,ការជជែកដែលជាបណ្ដឹងតវ៉ាគួរតែពន្យារពេល ពីព្រោះមេធាវីជនជាតិហូឡង់ លោក ម៉ាយខើល ផែសមែន (Michiel Pestman) មិនទាន់បានមកដល់នៅឡើយ។

ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ នួន ជា ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាប្រធានសភាតំណាងប្រជាជនម្ពុជា។ នួន ជា ក៏មានតំណែងជាអនុលេខាគណៈកម្មាធិការមជ្ឍិម និង គណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍បក្សផងដែរ។ នួន ជា ដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងបញ្ហាសន្ដិសុខ ហើយក្នុងនាមជាកម្មាភិបាលជាន់ខ្ពស់សំដាប់ទីពីរ នួន ជា ទទួលខុសត្រូវក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយឃោរឃៅជាច្រើន ដែលបានអនុម័តឲ្យអនុវត្តដោយគណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍បក្ស។ មានការជឿជាក់ថា នួន ជា ធ្លាប់ទទួលបន្ទុកគ្រប់គ្រងលើមន្ទីរសន្ដិសុខរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ រាប់ទាំងមន្ទីរស-២១ (ទួលស្លែង)។ នួន ជា បាននិទេសខ្លួនទៅព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ នៅឆ្នាំ ១៩៧៩។ នួន ជា ជាមួយ ខៀវ សផន បានចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅថ្ងៃទី ២៥ ខែ ឆ្នូ ឆ្នាំ ១៩៩៨ បន្ទាប់ពីមរណភាពរបស់ ប៉ុល ពត។

ប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណជាង ១.៧​ លាននាក់បានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ,ក្រោមអំណាចរដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត។​ក្នុងចំណោមអ្នករងគ្រោះ ក៏មានម្ដាយ, ឪពុក និងបងប្អូនប្រុសៗរបស់ ធិត សំបាត់ ផងដែរ។ គាត់ បាននិយាយថា គាត់មិនយល់ហេតុអ្វីបានខ្មែរក្រហម បណ្ដោយ អោយមានអំពើ ហិង្សារ កើតមានលើជនរួមជាតិឯងដូចនេះ។ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ គាត់បាន សំរេចចិត្តនិងពន្យល់បង្ហាញ ពីអតីត ខ្មែរក្រហម ។គ្មាននរណាម្នាក់ហ៊ានទទួលពីអំពើឃាតកម្មនេះទេ។ [១] ក្នុងឆ្នាំ​ ២០០១ គាត់បានជួបជាមួយនួនជា , ជាតំណាងរបស់ប៉ុល ពត ,ក៏បានដឹងថាជាបងធំទីពីរ ។ នួនជា រស់នៅ ជាមនុស្សពិសេសម្នាក់ក្នុង ក្រុម ,ក្នុងទីក្រុង តូចមួយនៅព្រំដែន​កម្ពុជា ថៃ ។ សំបាត់ បានទៅសួរសុខទុក្ខ នួន ជា ជាច្រើនដងរៀងរាល់ចុងសប្ដាហ៍ ប្រហែលជារយៈពេលបីឆ្នាំ ។[២] ក្នុងអំឡុងពេលនោះនួនជា បានស្មគ្រចិត្តនិយាយជជែកអំពីដំណើរការ ការធ្វើនយោបាយរបស់គាត់ លើកលែងតែ បីឆ្នាំកន្លះ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ។

​ ពីមុនគាត់បានត្រូវសំភាសន៍ ដោយ អ្នកកាសែតភាគខាងលិច និង អ្នកកាសែ​ត ជប៉ុន ប៉ុន្តែ គាត់តែងតែ បដិសេធមិនទទួលខុសត្រូវ នូវឃាតកម្ម ទៅលើមហាជនកម្ពុជា ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ,នួនជា បានទទួល សារភាពលើកទីមួយ ទៅសំបាត់ចំពោះការសំរេចចិត្ត ធ្វើឃាតកម្មថា គាត់បានធ្វើជាមួយប៉ុល ពត ។សំបាត់បានបន្ត សំភាសន៍ នួនជា លើ តួនាទីរបស់គាត់ ក្នុងរបបវាលពិឃាត សំរាប់រយៈពេលបីឆ្នាំ ជាង ។អំឡុងពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សា វិសាមញ្ញ នៃអង្គការ សហប្រជាជាតិ ក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ៊ី ស៊ី ស៊ី ស៊ី )ត្រូវបាន​បតិដ្ឋានប័ន​​ ស៊ើបអង្កេត​ នូវការនិយាយដោះសារ បទឧក្រិដ្ឋ នៃ របប កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ។​

សំបាត់បានសំភាសន៍ នួនជា រហូត ដល់​ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០០៧ ក្រោយ ពេល​ដែល​គាត់បានត្រូវចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ពីបទ សង្គ្រាមឧក្រិដ្ឋ និង ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិដោយ (អ៊ី ស៊ី ស៊ី ស៊ី ) ។ ខ្សែភាពយន្ត សំដៅលើ ការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋពីរ ក្នុង របបខ្មែរក្រហម នៅភូមិភាគនិរតី​ នៃប្រទេសកម្ពុជា ។ឃុន និង សួន នាំ​ សំបាត់​ទៅ កន្លែងកើតហេតុ កន្លែងដែលមានការកាប់សំលាប់ រង្គាល ហើយ​​ នែនាំ ទៅ អោយ​ ប្រធាន ការិយាល័យរបស់​ ពួកគេ ,។នៅចុងបញ្ចប់នៃខ្សែភាព​យន្ត សំបាត់ទៅ ជួប នួនជា ហើយ សមមិត្ត អតីត ខ្មែរក្រហម បីរូបទៀត ព្យាយាមយល់ពី ប្រវត្តិ នៃ ការ អោយមនុស្សស្លាប់ច្រើនយ៉ាងនេះ ៕

ដកស្រង់ដោយ៖ លោក ប៊ុត ហេង

ប្រភព៖ វីគីភីឌៀ